ما در این مطلب به هشت یادگار تاریخی امام رضا (ع) در ایران پرداخته ایم ؛ این 8 یادگار امام رضا (ع) در ایران هر کدام توضیحات و داستان ویژه ای دارد که در ادامه به آن می پردازیم.
امام رضا علیه السلام در جریان هجرت تاریخی خود که از محرم سال 200 هجری قمری آغاز شد تا اوایل شوال 201 هجری قمری به سوی خراسان و از مدینه به سمت بصره حرکت کرد و از آنجا وارد خوزستان شد و سپس به سوی فارس و یزد حرکت نمود تا به خراسان بزرگ رسید و از راه نیشابور و طوس و سرخس وارد شهر مرو پایتخت حکومت عباسی شد.
امروزه پس از گذشت بیش از دوازده قرن از آن هجرت، آثار عبور امام از برخی شهرها و روستاها به چشم می خورد و به عنوان نشانه و یادگار آن هجرت مبارک و تاریخی است.
در اینجا به یادگارهای هشت گانه امام رضا علیه السلام اشاره می شود که برخی از آنها در داخل خراسان رضوی و برخی دیگر در خارج از این استان هستند.
در کناره جاده ی تفت به دهشیر در استان یزد، بنایی است که به عقیده مردم، قدمگاه امام هشتم علیه السلام بوده است و در گذشته به نام مشهد علی بن موسی شهرت داشت.
در شهر یزد پشت بازار زرگر ها و در منطقه دارالشفا در گذری به نام دار الشفا مسجدی است که به «مسجد فرط» معروف است. این مسجد قبل از دوران امام رضا علیه السلام و در دوران ابومسلم ساخته شده است، اما قدمت بنای فعلی به دوران صفویه می رسد.
در روایتی آمده است که امام رضا علیه السلام هنگام عبور از شهر یزد در مسجد فرط نماز خوانده و در داخل مسجد حجره ای است که به صومعه امام رضا علیه السلام معروف است.
مسجد فرط در محله دارالشفاء یزد واقع شده است. این مسجد در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
مشهدک در کنار شهر باستانی خرانق در 60 کیلومتری شمال شهر یزد قرار دارد. ضریح کوچکی از خشت وجود دارد که مردم معتقدند محل نماز خواندن امام رضا علیه السلام است و برای آنها مکان مقدسی محسوب می شود.
در این زیارتگاه اتاقی وجود دارد که سنگ خاکستری رنگ به ابعاد 29×27 سانتی متری که بر روی دیوار نصب شده و به خط نسخ بر روی آن نوشته شده و تاریخ آن به سال 595 هجری قمری است. آنچه بر روی سنگ نوشته شده بود تایید کننده سیر حرکت امام رضا علیه السلام از یزد به سوی خراسان است.
در جاده نیشابور-مشهد در 24 کیلومتری نیشابور به محلی می رسیم که به نام قدمگاه نیشابور معروف است. این مکان مشهورترین مکان در هجرت سیاسی و تاریخی امام رضا علیه السلام است. در اینجا دو یادمان منسوب به امام را می بینید. اولی چشمه آبی است که توسط امام رضا علیه السلام بنا بر روایتی از اباصلت هروی خادم مقرب آن حضرت حفر شده است. دومی مکانی است که رد پای امام علیه السلام در آن دیده می شود. اما در واقع دوستداران امام این یادگار نمادین را به یاد عبور امام از آن منطقه ساخته اند. در قدمگاه؛ بنای باشکوهی وجود دارد که به دوران صفویه تعلق دارد و در حاشیههای آن باغی قدیمی بنا گردیده است.
این روستایی است در حاشیه شهر مشهد که به دلیل رنگ خاک آن معروف شده است. بر اساس برخی روایات تاریخی و مذهبی، امام علیه السلام پس از خروج از نیشابور وارد این روستا شده و چند روزی در اینجا اقامت داشته است. گویا امام هنگام نماز ظهر وارد روستا شد و هنگامی که از یاران خود برای وضو آب خواست، اما چون آبی در دسترس نبود، با دستان خود زمین را کندند و چشمه آبی در آنجا پديد آمد كه در ميان مردم به «چشمه امام» معروف بود. پس از آن امام رضا (ع) نماز جماعتی با شکوه برپا نمود. این مکان نزد اهالی روستا به تخت امام معروف شد. شواهد باستان شناسی تایید می کند که قدمت این روستا به صده های اول هجری می رسد و بسیاری از خانه های فعلی بر روی لایه های باستانی بسیار قدیمی بنا شده است.
در قدیم تمام راه هایی که از جنوب، جنوب شرق و شرق به مشهد می رسید در نقطه ای به نام طرق در جنوب شهر به هم می رسیدند. و راهی که نیشابور و مشهد را از طرق چشمه سرخ و ده سرخ به نوغان (از محله های قدیمی مشهد) وصل می نمود، از ناحیه طرق می گذشت، لذا امام با عبور از ناحیه طرق به نوغان می رسیدند. این جاده قبلاً به راه کهنه فاضل معروف بوده و اکنون در نزدیکی روستای «ده غیبی» و در جنوب محلی به نام آسیاب فاضل یا کلاته فاضل قرار دارد. راه کهنه فاضل مسیری است سنگ فرش شده و عرض آن بین دو تا شش متر است و با ایجاد برش هایی در میان صخره ها ایجاد شده است. این جاده محل عبور امام علیه السلام بود و تا زمان قاجاریه مورد استفاده قرار می گرفت و پس از آن متروک شد.
کوهسنگی یا پارک کوهسنگی مشهد یکی از مناطق گردشگری جنوب شهر مشهد است که امام پس از عبور از منطقه طرق به آن رسیده است. بر اساس روایات تاریخی، امام رضا (ع) پس از ورود به کوه سنگی بر صخرهای بزرگ تکیه زدند و از خداوند متعال خواست که آن کوه را برای مردم مفید و با برکت قرار دهد و آن دعا به سرعت مستجاب گردید، زیرا کوه سنگی تا کنون محل درآمد و رونق اقتصادی شهر بوده است، و امروزه پارک کوهسنگی مشهد یکی از بزرگترین مناطق گردشگری برای مردم مشهد به شمار می آید. و برای زائران امام رضا علیه السلام فواید بسیاری را به ارمغان آورده و از سنگ های کوهسنگی ظروف سنگی زیبایی ساخته می شود.
دستگردان یا دستگردان در فاصله 19 کیلومتری حرم امام رضا (ع) قرار دارد، و در کنار روستای دستگران محوطه ای به همین نام وجود دارد که شامل بقایای تاریخی برخی بناهای آجری و گلی است. به نظر می رسد دستگردان تا زمان صفویان مسکونی بوده است، اما پس از آن به دلایل و عوامل ناشناخته و شاید بلایای طبیعی یا جنگ، خالی از سکنه شده است. فصیحی خوافی از مورخان مسلمان نقل می کند که امام رضا علیه السلام در منطقه دستگردان وفات یافت و پیکر مطهر آن حضرت برای دفن به محل فعلی منتقل شد. اگر این روایت را بپذیریم باید منطقه دستگردان یا همان دستگردان را یکی از یادگارهای امام در ایران بدانیم.
منبع : راهنمای سفر به استان خراسان رضوی، انتشارات روزنه، تهران، ۱۳۸۶.
نگارش و ترجمه : گروه خدمات سفر و گردشگری رایان تریپ
درخواست شما با موفقیت ثبت شد
از حسن سلیقه شما در انتخاب ” رایان ” سپاس گزاریم .
شماره تماس جهت پیگیری درخواست : 2720 55 00 99 98+